Alpe Adria – transalp z Salzburga do Grado nad Adriatykiem | edycja specjalna przez Obertauern

Do Salzburga – posadowionego u podnóża Alp – przybędziemy około południa i kolejną część dnia poświęcimy na jego zwiedzanie.

Starówka Salzburga jest jedną z najpiękniejszych na świecie. Bogactwo architektoniczne, obejmujące budowle średniowieczne, romańskie, renesansowe, barokowe, a także klasycystyczne, przyczyniło się do wpisania tej części miasta na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO.

Warto wypić tu kawę, np. w słynnej Cafe Tomaselli, najstarszej działającej kawiarni Europy zachodniej, ulubionym miejscu spotkań zarówno W.A. Mozarta, jak i innego słynnego kompozytora austriackiego J.Haydna.

Naocznym znakiem rozpoznawczym miasta, jest twierdza Hohensalzburg, zbudowana w 1077 roku, potężna budowla wznosi się nad starówką. Jest to największa w całości zachowana forteca w Europie Środkowej – nigdy nie została zdobyta.

Salzburg na całym świecie znany jest przede wszystkim jako miejsce narodzin Wolfganga Amadeusza Mozarta. Blisko ćwierć wieku mieszkał tam Mozart, co dokumentuje  pieczołowicie restaurowany dobytek kultury materialnej i duchowej, domy, mieszkania, portrety, listy, liczne kompozycje. Wszystko to można obejrzeć lub wysłuchać w zabytkowych wnętrzach, w których „czas się zatrzymał”. ©

Salzburg – Hellbrunn – Hallein – Golling – Bluntautal – Werfen – Bischofshofen

Pierwszy etap podróży Alpe-Adria prowadzi z Salzburga do miejscowości St. Johan in Pongau. Cały czas na południe doliną rzeki Salzach, w górę jej biegu, w otoczeniu Północnych Alp Wapiennych, będziemy jechać lekko wznoszącym się szlakiem, podziwiając wokół górskie ściany, wodospady, doliny i wąwozy, a wśród nich wioski i miasteczka, zabytkowe pałace i zamki.

Tuż po wyjeździe z Salzburga odwiedzimy jeden z najwspanialszych pałaców renesansowych po północnej stronie Alp – zbudowany w 1612 roku u podnóża góry Hellbruńskiej jako letnia rezydencja księcia arcybiskupa Salzburga – pałac Hellbrunn ze słynnymi wodnymi ogrodami.

Dalej udamy się do miasteczka Hallein, ze starówką pełną zabytkowych kamienic i placyków. Miasto rozwinęło się dzięki wydobyciu soli, którą odkryli i wydobywali tutaj już 2500 tyś. lat temu Celtowie.

W okolicach miejscowości Golling zobaczymy wysoki na 80 metrów wodospad. Krótka, odświeżająca wędrówka w górę specjalnie przygotowanym szlakiem, pozwala dotrzeć do samego źródła wodospadu. Pojedziemy także w głąb malowniczej doliny Bluntautal, prowadzącej wzdłuż potoku Torrener Ache, gdzie w krystalicznie czystych jeziorkach odbijają się alpejskie szczyty.

Za Golling czeka nas krótki podjazd na położoną na wysokości 552 m n.p.m, pomiędzy pasmami Tennengebirge i Hagengebirge, przełęcz Lueg. Stąd trasa prowadzi imponującą wąską doliną wśród wznoszących się niemal pionowo na wysokość 1 000 metrów skał do miejscowości Werfen. Tutaj na wysokiej skale stoi zbudowany w XI wieku potężny, obronny zamek Hohenwerfen. Widokowo położony w otoczeniu Alp Berchtesgadeńskich i masywu gór Tennengebirge, znany jest z produkcji filmowych.

Na koniec odwiedzimy Bischofshofen, alpejskie miasteczko znane przede wszystkim z odbywającego się tutaj Turnieju Czterech Skoczni. ©

Bischofshofen – Altenmarkt im Pongau – Radstadt – Untertauern – Obertauern

Dzisiejszy dzień, to jeden z punktów kulminacyjnych całej podróży Alpe Adria. Dziś bowiem pokonamy największą alpejską przełęcz zaplanowaną na trasie – Radstädter Tauernpass.

Droga przez nią stanowi jedną z najważniejszych historycznie przepraw alpejskich. Ma swoje korzenie już w czasach celtyckich. Mocno rozbudowana przez Rzymian – rzymska droga cesarska Virunum – Iuvavum.

Główna droga przez przełęcz prowadzi z miejscowości Radstadt w dolinie rzeki Enns w regionie Pongau do miejscowości Mauterndorf w regionie Lungau i dalej do Karyntii.

Z Bischofshofen pojedziemy szlakiem Eurovelo w kierunku Altenmarkt im Pongau, i dalej doliną rzeki Enns z zapierającymi widokami na pasmo Dachstein dojedziemy do Radstadt.

To pełne uroku miasteczko o tysiącletniej historii, położone przy jednej z najważniejszych alpejskich przepraw i otoczone panoramicznymi alpejskimi widokami.

Stąd rozpoczniemy drogę na przełęcz, prowadzącą przez dolinę Taurachtal. Początkowe 10 kilometrów to zachwycająca alpejskimi widokami, na pasma Schladminger Tauern i Radstädter Tauern, łagodnie wznosząca się, ścieżka nad brzegiem rzeki Taurach (Nördliche Taurach).

Za Unterntauern rozpoczyna się ostatnia trudniejsza część podjazdu. Najpierw imponująca wąska droga prowadzi między skałami przez wąwóz Taurachklamm, potem widoki stają się coraz bardziej panoramiczne.

Chętni mogą zdecydować się na krótki odjazd do pięknie położonego schroniska na hali Gnadenalm i spróbować oryginalnych salzburskich i alpejskich smakołyków. Produkcja sera z mleka od wypasanych tutaj każdego lata alpejskich krów, ma kilkusetletnią tradycję.

Dzisiejsza trasa kończy się na szczycie przełęczy (1738 m n.p.m.), albowiem przełęcz znajduje się w samym centrum alpejskiego kurortu Obertauern. Zdecydowanie warto spędzić tu dłużą chwilę i popatrzeć na otaczające miasteczko, imponujące wysoko alpejskie krajobrazy. ©

Obertauern – Mauterndorf – Innerkrems – Gmünd – Seeboden – Millstätter See

Dzisiejszy odcinek podróży prowadzi już po południowej stronie Alp. W pierwszej części zobaczymy salzburski region Lungau, a w drugiej wjedziemy do kolejnej austriackiej prowincji Karyntii.

Dzisiejsza trasa zapewnia olbrzymią różnorodność pięknych alpejskich krajobrazów i mimo, że odcinek jest dość długi to 70% trasy ma tendencję w dół, a podjazdy poza krótkimi odcinkami są łagodne.

Na początek czeka nas kilkanaście kilometrów zjazdu z Obertauern do Mauterndorf. Pojedziemy w dół znów doliną rzeki Taurach – tym razem południowego Taurach, zwanego też Lungauer Taurach. Część trasy prowadzi szutrową ścieżką nad potokiem, zapewniającą mnóstwo fotograficznych alpejskich widoków.

Region Lungau, położony przy ważnych szlakach handlowych, z północy do Italii, słynie z bogatych, urzekających średniowieczną atmosferą, miasteczek i średniowiecznych zamków, które dziś zobaczymy.

Zamek w Mauterndorf, na końcu doliny Taurach, wznosi się na skale otoczony naturalnym pięknem gór. Witał kupców, łobuzów i podróżników w drodze przez region Lungau i był przez lata punktem poboru opłat celnych. Położone u jego stóp miasteczko zachwyca historycznymi, wysmakowanymi kamienicami.

Zobaczymy także jeden z najpiękniejszych zamków alpejskich – legendarny zamek Moosham, wznoszący się nad doliną rzeki Mur na skalistym wzgórzu, a także średniowieczny zamek w zabytkowym Gmünd, nazywanym miastem artystów. Doskonale zachowana starówka Gmünd z kilkusetletnimi, odrestaurowanymi mieszczańskimi kamienicami, tworzy niespotykaną średniowieczną atmosferę.

Główny dzisiejszy podjazd do Schönfeld i Innerkrems, prowadzi spokojną drogą, łagodnie wznosząca się i wijącą wśród alpejskich pól i łąk, w towarzystwie dzwonków krów. Zmieniający się krajobraz, z bardziej łagodnymi trawiastymi grzbietami jest geologiczną rzadkością w Alpach. Charakterystyczne zaokrąglone wzgórza, położonego w okolicy Innerkrems, pasma górskiego Karyntii, są chronione przez UNESCO w ramach Parku Biosfery Nockberge

Karyntia słynie z malowniczo położonych jezior i dzisiejszy dzień zakończymy nad jednym z nich. Pojedziemy panoramicznymi ścieżkami poprowadzonymi nad brzegiem jeziora Millstätter See. Osłonięte od północy wysokim pasmem gór, słoneczne jezioro Millstätter See jest drugim największym i najgłębszym jeziorem w Karyntii. Zatrzymamy się w jednym z miasteczek położonych nad samym jego brzegiem. ©

Döbriach – Kellerberg – Villach – Arnoldstein – Maglern – Tarvisio

Dzisiaj kolejny dzień w otoczeniu alpejskich krajobrazów. Udajemy się w kierunku granicy austriacko-włoskiej, którą przekroczymy pod koniec dnia i nocleg spędzimy już we Włoszech.

Początkowo jeszcze nad brzegiem jeziora Millstätter See, po kilku kilometrach czeka nas jedyny dzisiaj wymagający podjazd – na odcinku około 4 kilometrów będzie do pokonania 240 metrów przewyższenia. Tuż za nim nagroda – spektakularny zjazd do doliny Drawy. Ścieżką rowerową nad samym brzegiem rzeki, dojedziemy do Villach, drugiego największego miasta Karyntii. Obejrzymy centralny plac miasta z kolorowymi kamieniczkami i zabytkowym kościołem św. Jakuba z najwyższą w Karyntii – 94 metrową kościelną wieżą.

Pojedziemy dalej z widokami na okazałe, skaliste szczyty Alp Gailtalskich. Za Villach opuścimy dolinę Drawy a szlak prowadzi wzdłuż jej dopływu, rzeki Gail. Mijając liczne małe miejscowości, będziemy zbliżać się do granicy austriacko-włoskiej. Trasa przebiega tutaj częściowo w będącym pod ochroną parku naturalnym Dobratch, z imponującym grzbietem skalnym Dobratch.

Za miejscowością Thörl-Maglern, przekraczamy granicę i wjeżdżamy do włoskiego regionu Friuli-Wenecja Julijska. Po około 7 kilometrach jazdy wśród skalistych ścian, dotrzemy do Tarvisio, znanego kurortu położonego w dolinie Val Canale, którą od północy otaczają pasma górskie Karawanek i Alp Karnickich, a od południa Alpy Julijskie.

Ze względu na przygraniczną lokalizację miasto i region ma ciekawy charakter, który tworzy mieszanina wpływów kulturowych trzech nacji: Włoch, Austrii i Słowenii.

We Włoszech, tuż za granicą rozpoczyna się wyjątkowo urokliwa część podróży szlakiem Alpe-Adria, poprowadzona ścieżką rowerową po dawnej linii kolejowej. Ścieżka wije się w wąskiej dolinie, czasami dołem, czasami wysoko po górskich zboczach, przez liczne tunele i mostki.

Na nocleg zatrzymamy się w Tarvisio, alpejskim kurorcie w dolinie Val Canale. Nadszedł czas na włoską kolację 🙂 ©

Tarvisio – Malborghetto – Pontebba – Dogna – Chiusaforte – Moggio Udinese – Carnia – Venzone – Bordano – Gemona del Friuli – San Daniele del Friuli

Ostatni odcinek wśród górskich – alpejskich krajobrazów, dość długi, ale profil trasy prowadzi wyraźnie w dół. Większa część dzisiejszej podróży przebiega doliną Canal del Ferro, wzdłuż rzeki Fella. Dolina oddziela dwa alpejskie pasma – Alpy Julijskie i Karnickie. Pojedziemy znów świetnie przygotowaną ścieżką rowerową – dawnym szlakiem kolejowym – podziwiając gęsto zalesiony, friulski, alpejski krajobraz.

Raz po raz mijając małe górskie miasteczka o długiej historii jak Malborghetto, Pontebba, Dogna, Chiusaforte, Resiutta, Moggio Udinese, czy Venzone. Venzone – średniowieczne miasto zbudowane po 1976 roku – to pomnik narodowy, jeden z najwspanialszych przykładów restauracji w zakresie architektury i sztuki. Zniszczone doszczętnie w czasie tragicznego trzęsienia ziemi w maju 1976 roku miasteczko zostało od podstaw odbudowane tak, jak wyglądało w średniowieczu.

Za potężnymi obronnymi murami stoją zabytkowe budowle – katedra św. Andrzeja, ratusz mieszczący się w okazałym wenecko-gotyckim pałacu, czy tajemnicza kaplica św. Michała, w której można zobaczyć słynne mumie z Venzone. Sam Napoleon podobno przyjechał tu specjalnie by je obejrzeć. Pierwsze doskonale zmumifikowane ciała odkopano tu już w 1647 roku. W sumie 42 mumie, z których w trzęsieniu ziemi przetrwało tylko kilka. Była wśród nich także mumia księcia Bolesława Bytomskiego – jednego z ostatnich Piastów.

Za Venzone krajobraz już istotnie się zmieni. Powoli zaczniemy wjeżdżać w region Niziny Weneckiej. Znów nieco odjedziemy od głównego szlaku Alpe-Adria i na nocleg zatrzymamy się w okolicy miasteczka San Daniele del Friuli. To region gdzie wytwarza się słynną włoską szynkę Prosciutto di San Daniele. Oczywiście należy ją skosztować w jednej z lokalnych prosciutterii, bo mimo, że jada się ją na całym świecie, to tylko w San Daniele jest odpowiednio cienko pokrojona. ©

San Daniele del Friuli – Udine – Lovaria – Buttrio – Manzano – Corno di Rosazzo – Capriva del Friuli

Dzisiaj czeka nas spokojna trasa z nielicznymi pagórkami.

Przedpołudniem dotrzemy do jednego z największych miast regionu Friuli-Wenecja Julijska, historycznej jego stolicy – Udine. Po drodze przejedziemy jeszcze przez kilka maleńkich, ale swoją historią sięgających czasów wczesnochrześcijańskich, miasteczek. W Udine zatrzymamy się na dłużej aby dokładniej zwidzieć to bogate, pełne pięknych zabytków miasto. Prawie 400 lat panowania Republiki Weneckiej, zostawiło swój ślad między innymi w architekturze. Zobaczymy przepiękne pałace jak Loggia del Lionello, czy Loggia di S. Giovanni, z charakterystyczną wieżą zegarową, czy słynny Plac Wolności (Piazza Libertà) jeden z najwspanialszych placów z czasów Weneckich w Italii. Charakterystycznym punktem miasta, jest położony na wzgórzu, zbudowany w XVI wieku zamek, skąd przy dobrej pogodzie, można już zobaczyć Adriatyk. Uliczki zabytkowej części Udine są pełne sklepów, barów i kafejek, gdzie absolutnie warto zatrzymać się na chwilę.

Za Udine znów odbijemy od głównego szlaku Alpe-Adria, aby zakończyć dzień w winiarskim regionie Collio. Pojedziemy dróżkami wśród falujących pól winorośli, mijając mniejsze i większe osady z kamienną architekturą.

Region Collio, doceniany przez koneserów wina, ukryty skarb włoskiego winiarstwa. Słynie przede wszystkim z wyśmienitych win białych, podobno najlepszych we Włoszech, stosownie więc będzie należało zakończyć ten dzień. ©

Capriva del Friuli – Palmanova – Cervignano del Friuli – Aquileia – Grado – Grado-Pineta

Grand finale – docieramy nad Adriatyk.

Rano opuścimy wzgórza winiarskiego regionu Collio i dalej pojedziemy wśród trzcin i kanałów, przez rolniczą, płaską nizinę Wenecką. Po drodze odwiedzimy wpisane na listę UNESCO miasto Palmanova – zwane miastem idealnym. Zostało zbudowane w XVI wieku w kształcie dziewięcioramiennej gwiazdy i ten perfekcyjnie symetryczny układ urbanistyczny z czasów renesansu, można oglądać do dziś w niezmienionej formie.

Przed dotarciem nad Adriatyk zobaczymy jeszcze jedno, niezwykle cenne i również wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO, miasteczko Akwileja (Aquileia). Dziś mała osada, w początkach swojego istnienia była jedną z największych metropolii wczesnochrześcijańskich na świecie. Najcenniejszym zabytkiem jest znajdująca się w katedrze, świetnie zachowana, pochodząca z IV wieku mozaika, największa tego typu na świecie.

Wyjeżdżając z Akwileji coraz wyraźniej poczujemy morską bryzę, niebawem dotrzemy do celu, położonego na lagunie Grado. Zwane północnym krewnym Wenecji, w czasach wczesnochrześcijańskich było od niej większe.

Dzisiaj to z jednej strony rybacki port z kanałami pełnymi łódek oraz ładną małą starówką, a także wakacyjny kurort z rozległymi piaszczystymi plażami. ©