Kadyks Andaluzja – Feeria Zmysłowości

Podróż rozpoczniemy w sercu Parku Krajobrazowego Sierra de Grazalema. W otoczeniu górskiej przyrody, z dala od wszelkiej cywilizacji, w idyllicznie położonej typowo andaluzyjskiej posiadłości.

Pueblos blancos – czyli wymalowane na biało miasteczka i wioski, wyróżniające się na tle pięknych krajobrazów gór Sierra de Cadiz. Skupione wokół zamków i kościołów, dominują na horyzoncie, na szczytach klifów i wzgórz, lub pozostają osłonięte imponującymi górami.

Ich widok z daleka zachwyca, podobnie jak wejście w labirynt stromych, wąskich, zygzakowatych uliczek z maleńkimi placykami i fontannami. Pueblos blancos wciąż zachowują atmosferę średniowiecza i architekturę ucieleśniającą ideał typowo andaluzyjskiego budownictwa – skromne eleganckie fasady, bielone ściany, okna otoczone kutymi kratami, dachy z czerwonej dachówki, a wewnątrz patia ze studniami, ozdobione doniczkami kwiatów – oaza intymności mieszkańców.

Białe miasta spotykane są w całej Andaluzji, ale właśnie te w prowincji Kadyks, położone pomiędzy Arcos de la Frontera, a Rondą, tworzą słynny szlak białych wiosek.

Dzisiejsza trasa poprowadzi nas spokojnymi wiejskimi drogami, wśród pól, przez pofałdowany krajobraz na granicy Sierra de Cadiz i Serrania de Ronda.

Zobaczymy dwa, zaliczane do najsłynniejszych, białych miasteczek – Setenil de las Bodegas i Rondę.

Setenil de las Bodegas, w przeciwieństwie do większości peublos blancos, nie jest widoczne z daleka, ale kryje się w wąwozie rzeki Trejo. Na powierzchni widać  tylko zamek, ruiny Alcazaru i kościół, a całe miasteczko wykute jest piętrowo w skałach wąwozu, tworząc zaskakujący architektonicznie kompleks.

Zupełnie odwrotnie słynna Ronda, posadowiona jest na szczycie, jeszcze bardziej imponującego, stromego i głębokiego na ponad 100 metrów wąwozu El Tajo. Wąwóz to serce miasteczka, a jego brzegi łączy imponujący – ponad 200 letni – most Puente Nuevo, jeden z najczęściej fotografowanych obiektów w Andaluzji i całej Hiszpanii.

Dramatyzm położenia miasteczka na szczycie olbrzymich klifów, dobrze zachowane dziedzictwo bogatej historii sprawiły, że Ronda uważana jest za najsłynniejsze białe miasto w Andaluzji, więc mimo położenia tuż za granicą prowincji Kadyks, zdecydowanie warto włączyć je do podróży szlakiem pueblos blancos.

Opuszczając Rondę, spojrzymy na nią jeszcze raz z perspektywy dna wąwozu.

Końcowy odcinek dzisiejszej trasy prowadzi wśród bardziej górzystych krajobrazów Sierra de Grazalema, do kolejnego białego miasteczka Montejaque.

Wracając do hotelu na horyzoncie pojawią się najwyższe szczyty pasma górskiego Sierra de Grazalema, które będziemy zdobywać kolejnego dnia.

Dzisiejszy dzień spędzimy w otoczeniu niezwykłych górskich krajobrazów Parku Przyrody Sierra de Grazalema. Ten chroniony obszar jest wpisany na listę rezerwatów biosfery UNESCO.

To jeden z najbardziej imponująco wyrzeźbionych krajobrazów górskich w całej Hiszpanii. Zjawiska krasowe stworzyły tutaj świat pełen głębokich kanionów, przepaści i jaskiń oraz wapiennych skalistych szczytów (najwyższy El Torreón – 1654 m n.p.m.), z których roztaczają się wspaniałe widoki na góry, a w oddali można dostrzec równiny prowincji Kadyks.

To jedyne miejsce na półwyspie Iberyjskim, gdzie można zobaczyć „El Pinsapar” czyli siedlisko unikalnej endemicznej jodły hiszpańskiej (Abies pinsapo), która przetrwała miliony lat. Bujna roślinność i wilgotność, której sprzyja bliskość Atlantyku, to kolejny znak rozpoznawczy tego pasma górskiego.

Wśród górskich krajobrazów Sierra de Grazalema, rozlokowały się jedne z najwspanialszych przykładów teatralnie położonych białych wiosek, które dzisiaj zobaczymy: Grazalema, Zahara de la Sierra, Prado del Rey. Pueblos blancos szczycą się cennym dziedzictwem artystycznym, kulturowym i zabytkowym. Wspiera się tu model ekstensywnego rolnictwa i hodowli. Produkuje słynne sery z rodzimych ras kóz i owiec, oliwy z górskich gajów oliwnych, jedne z najlepszych w Hiszpanii. Tradycyjne warsztaty rzemieślnicze – kaletnicze (Ubrique), czy ręczna produkcja  wełnianych koców w Grazalema, to atrakcyjna możliwość zaopatrzenia się w autentyczne produkty z regionu.

Nasza dzisiejsza trasa zakłada przejazd przez Sierra de Grazalema, kultową wśród rowerzystów trasą przez przełęcz Puerto de las Palomas (1 157 m n.p.m.) – podjazd, który czterokrotnie pojawił się w wyścigu Vuelta a España.

Bardzo kręta droga z zapierającymi dech widokami na zbiornik Zahara-El Gastor i rozległy krajobraz prowincji Malaga, Sewilla i Kadyks zaprowadzi nas do równie spektakularnej wioski Zahara de la Sierra. Skupisko białych domów wzniesionych wokół potężnej skały z zamkiem z czasów Maurów na szczycie. Zahara z daleka wygląda jakby została stworzona w wyobraźni malarza.

Nasz dzisiejszy cel miasteczko Arcos de la Frontera uważa się za bramę szlaku pueblos blancos.  Położone na szczycie urwistej skały, wyrastającej z płaskowyżu, zapewnia widoki przyprawiające o zawrót głowy. Wpisane na listę dóbr hiszpańskiej kultury Arcos jest pełne zakątków, które przypominają o arabskiej spuściźnie. Nocleg na starówce da nam możliwość obcowania z pięknem tradycyjnej andaluzyjskiej architektury pueblos blancos.

Dzień rozpoczniemy od krótkiego transferu, który przeniesie nas do regionu nazywanego La Janda.

Majestatyczna sylwetka byka, a szczególnie walczącego byka, jak i kontrowersyjna korrida, są elementem kulturowym nieodłącznie związanym z Andaluzją i całą Hiszpanią.

To właśnie w regionie La Janda w prowincji Kadyks, pomiędzy Jerez de la Frontera a Algeciras, na olbrzymich przestrzeniach naturalnych pastwisk, znajdują się najważniejsze hodowle tego odważnego i szlachetnego zwierzęcia. Byki ze zlokalizowanych tutaj gospodarstw, walczą na najsłynniejszych arenach w całym kraju. Wcześniej wiodą spokojne życie wśród dębów korkowych i oliwnych drzew, a ich hodowla kryje wiele tajników. Odwiedzimy dziś jedną ze słynnych farm, aby zobaczyć te zwierzęta w ich naturalnym środowisku, i poznać mało znane zasady ich hodowli i selekcji.

Dzisiejsza trasa rowerowa poprowadzi nas przez kolejny obszar chronionego krajobrazu górskiego – parku przyrody Los Alcornocales. Los Alcornocales to kilka pasm górskich różnej wysokości, położonych pomiędzy Sierra de Grazalema, a wybrzeżem Tarify. To królestwo dębu korkowego i największy obszar jego naturalnego występowania na Półwyspie Iberyjskim.

Morskie wiatry zarówno znad oceanu Atlantyckiego jak i Morza Śródziemnego i powietrze naładowane wilgocią, pokrywają lasy warstwą mgły i nadają im magii. To jeden z ostatnich obszarów, gdzie zachował się naturalny las śródziemnomorski, z całym wachlarzem unikalnej fauny i flory. Lasy poprzecinane są pastwiskami, na których pasą się krowy, słynnej w okolicy rasy „retinta”.

Kilkadziesiąt kilometrów niczym niezakłóconego obcowania z przyrodą Los Arcornocales, doprowadzi nas do celu dzisiejszej trasy, na wybrzeże Costa de la Luz i Tarify.

Tarifa, to najbardziej na południe wysunięty punkt prowincji Kadyks, Hiszpanii i lądowej Europy, tak bardzo, że można przyjrzeć się oddalonym zaledwie o 20 km wybrzeżom Maroka. Kluczowe dla stosunków hiszpańsko-afrykańskich miasto założyli Arabowie, na pozostałościach fenickich i rzymskich i nazwali je na cześć berbera Tarifa Ibn Malluk, który w 710 roku odbył wizytę rozpoznawczą przed podbojem Andaluzji i półwyspu Iberyjskiego. Strategiczną ważność miasta podkreślił zbudowany w X wieku potężny zamek.

Wiejące tutaj silne wiatry, zarówno znad Atlantyku (Poniente) jak i Morza Śródziemnego (Levante) zamieniły plaże w raj dla miłośników surfingu, windsurfingu i kitesurfingu. Przybywając tu z całego świata nadają oni miastu wielokulturową, kosmopolityczną atmosferę z niezbywalną nutą orientu.

Costa de la Luz, czyli Wybrzeże Światła. Tak nazywa się pas wybrzeża w prowincji Kadyks, najpiękniejszy w Andaluzji, skąpany w czystych wodach Atlantyku i obejmujący ponad 200 kilometrów plaż z drobnym złotym piaskiem.

3 000 godzin słońca rocznie generuje tutaj wyjątkowe jasne i żywe światło, które podkreśla urodę przybrzeżnych wiosek, ulic, bielonych ścian, złotego piasku wydm, i odpowiada za niezwykłej urody zachody słońca.

Kolejne dni podróży spędzimy przemierzając drogę wzdłuż Costa de la Luz, aż do ujścia rzeki Gwadalkiwir w Sanlucar de Barrameda, gdzie kończy się prowincja Kadyks, i skończy się nasza  podróż.

Pas wybrzeża Kadyksu oferuje unikalne bogactwo zarówno naturalne, krajobrazowe jak i historyczne.

W krajobrazie Costa de la Luz przybrzeżne laguny i mokradła mieszają się z długimi plażami, stromymi klifami i śródziemnomorskimi lasami, z dominującą sosną pinią. A cenne kulturowo miasta są świadectwem bogatej cywilizacji, która rozwijała się tutaj od tysięcy lat.

Dzisiejsza trasa obejmuje pełen dziewiczych krajobrazów odcinek od Cieśniny Gibraltarskiej, do miasteczka Conil de la Frontera.

Pierwsza część prowadzi przez chroniony Park Przyrody Estrecho, jeden z najbardziej dziewiczych obszarów wybrzeża Kadyksu. Długie, dzikie plaże z drobnym piaskiem i krystalicznie czystą wodą – Los Lances, Valdevaqueros, Bolonia, często zapełniają się kolorowymi żaglami i latawcami kitesurfurów z całego świata. Lubią je także odwiedzać lokalne krowy. Aktywne wydmy Valdevaqueros i słynna Bolonia, która ma aż 30 metrów wysokości i 200 metrów szerokości, tworzą oszałamiającą scenerię.

Przy samej plaży można obejrzeć jeden z najwspanialszych przykładów rzymskiego miasta na półwyspie iberyjskim. Baelo Claudia to miasto-fabryka z II w p.n.e. produkowało i eksportowało do całego imperium rzymskiego, garum – słynny sos rybny o wyśmienitym smaku.

W otaczających park Estrecho wodach cieśniny Gibraltarskiej mieszkają orki, kaszaloty, delfiny a wieloryby obserwowane są często także w pobliżu linii brzegowej.

W okresach migracji gromadzą się tu tysiące ptaków, które w podróży między Europą a Afryką, wyczekują na najlepszy moment, aby przekroczyć cieśninę Gibraltarską.

Kolejne miejscowości na naszej trasie Barbate i Zahara de los Atunes, słyną z atún de almadraba. Wśród bogactwa przysmaków kulinarnych, to właśnie tuńczyk błękitnopłetwy, którego łowi się starożytną, rzemieślniczą metodą, niezmienioną od tysięcy lat, zwaną almadraba, ma szczególne znaczenie w kuchni Kadyksu.

Ostatni odcinek dzisiejszej trasy to kolejny chroniony obszar – Park Przyrody La Breña y Marismas del Barbate. Przez 6 km wybrzeża, rozciąga się tu wysoki na 100 metrów klif Tajo, na którym znajduje się wydma, porośnięta lasem piniowym (La Breña). Stąd widać już latarnię na przylądku Trafalgar, którą również odwiedzimy. Miejsce legenda, gdzie rozegrała się słynna bitwa morska między flotą angielską a francusko-hiszpańską.

W Conil de la Frontera, dawnej rybackiej wiosce, zatrzymamy się na dwie kolejne noce.

Dzisiejszy dzień można poświęcić na odpoczynek i poznawanie okolic Conil de la Frontera, które położone jest na wybrzeżu, między pięknymi lasami sosnowymi a Oceanem Atlantyckim. Historyczna wioska rybacka, której mieszkańcy przez wieki zajmowali się połowami tuńczyka i uprawą okolicznych żyznych gruntów. Mimo wielkiej atrakcyjności turystycznej, wioska zachowała historyczny urok i andaluzyjską autentyczność, a architektura centrum starego miasta świadczy o jego rzymskiej i arabskiej przeszłości.

Na północ od miasta znajdują się słynne Calas de Roche, czyli szereg małych, kameralnych zatoczek, położnych pod imponującymi czerwonawymi klifami Conil, które łączą się ze sobą podczas odpływów. Można je podziwiać z góry, podążając ścieżkami po klifach, można też zejść po schodach wykutych w skale i poczuć bliskość natury w najczystszym obrazie.

Zaplanowana na dziś trasa rowerowa prowadzi przez region La Janda, do dwóch słynnych białych miasteczek, położonych niedaleko od wybrzeża.

Medina Sidonia i Vejera de la Frontera, prezentują swoje piękno w świetnie zachowanej architekturze arabsko-andaluzyjskiej.

Aby do nich dotrzeć, będziemy przemierzać pofalowany krajobraz rolniczego regionu La Janda, który obejmuje teren wyschniętej laguny o tej samej nazwie.

Medina Sidonia to stolica słodyczy świata arabskiego i podobno nie ma innego miejsca na ziemi, które robi tak wspaniałe słodycze. Ich sława wykracza nawet poza granice Andaluzji.

Zapach wytwarzany przez warsztaty cukiernicze, przenika przez miasto i kusi do kosztowania pysznych ciast i słodyczy. Najsłynniejsze są alfajores – z pasty z migdałów, miodu, cukru i przypraw – anyżu lub cynamonu. Te ciasteczka znane są w całej południowej Hiszpanii, ale tylko alfajores z Medina Sidonia, posiadają chronione oznaczenie geograficzne i specyficzny smak, jaki nadaje im kolendra i goździki.

Urokliwe centrum miasta Medina Sidonia nabrało znaczenia w czasach Al-Andalus, kiedy było stolicą prowincji i siedzibą arabskiej arystokracji, a ludność berberyjska stanowiła tutaj zdecydowaną większość.

Podobnie kolejne pueblo blanco, które odwiedzimy – Vejer de la Frontera, jest przykładem doskonale zachowanej architektury arabskiej. W 1976 roku zostało ogłoszone kompleksem historyczno-artystycznym. Rozległy labirynt wąskich uliczek, białych domów, zabytkowych fontann, zaułków ozdobionych doniczkami kwiatów, oferuje wiele słynnych fotograficznych widoków.

Kadyks jest najstarszym miastem w Hiszpanii, i jednym z najstarszych w Europie, założonym przez Fenicjan około 3000 lat temu. Dotrzemy do niego wczesnym popołudniem i poświęcimy resztę dnia na zwiedzanie z lokalnym przewodnikiem.

Kadyks, fenicki Gades, rzymski Gadir, położony jest na półwyspie w pewnym oddaleniu od lądu, śmiało i z wielkim rozmachem wychodzi w wody Oceanu Atlantyckiego, nadając nazwę wielkiej zatoce rozciągającej się od Cieśniny Gibraltarskiej aż do przylądka św. Wincentego na południowo-zachodnim skraju Portugalii.

Od strony lądu Kadyks otoczony jest rozległym obszarem mokradeł, chronionych w ramach Parku Przyrody Bahía de Cádiz. To jeden z głównych terenów podmokłych w południowej Europie, obejmuje prawdziwy labirynt wydm, dopływów, bagien i plaż. Jest przykładem współdziałania człowieka z naturą. Znaczenie strategiczne tych obszarów, sprowadziło tutaj osady ludzkie już 3 000 lat temu, a mimo rozwoju cywilizacji walory przyrodnicze zostały wciąż zachowane. Będziemy podróżować w stronę Kadysksu, ścieżkami rowerowymi przez ten cenny ekologicznie obszar, oglądając ślady cywilizacji fenickiej i rzymskiej, jak świątynia Herkulesa na wyspie Sancti Petri, bogactwo ptactwa, młyny pływowe, solniska, pozostałe po dawnej eksploatacji soli, która ustąpiła miejsca pozyskiwaniu skorupiaków i rybołówstwie przybrzeżnym.

To właśnie z mulistych solnisk w okolicy Kadyksu pochodzą najmniejsze, przezroczyste krewetki, zwane camarones, z których powstaje jeden z najsłynniejszych tapas regionu – tortillitas de camarones – czyli cienkie smażone placki z mąki pszennej lub z ciecierzycy i maleńkich krewetek, które są tak małe, że nawet się ich nie obiera przed smażeniem.

Zatoka Kadyksu i położone w niej miasteczko San Fernando, to ojczyzna legendarnego śpiewaka flamenco, który przeniósł tą muzykę na światowy poziom. José Monge Cruz, nazywany właśnie El Camarón, czyli „krewetką”, ze względu na swoje jasne włosy i skórę – ten blond cygan, stał się symbolem flamenco, jak i silnej andaluzyjskiej społeczności romskiej, z którą flamenco jest nierozerwalnie związane.

Fenicjanie zamienili Kadyks w ważną kolonię handlową, w której później osiedlili się Kartagińczycy, Rzymianie, Wizygoci i Muzułmanie.

Kadyks to otwarte, kosmopolityczne miasto, którego port został wybrany przez Kolumba jako punkt startu jego drugiej podróży do Nowego Świata.

Miasto stało się wówczas, głównym portem, czerpiąc ogromne korzyści gospodarcze i kulturowe z handlu z kontynentem amerykańskim.

Architektura Kadyksu wyraźnie odzwierciedla wpływ Ameryki Południowej, a spacer brzegiem morza między miejską plażą La Caleta, a Campo del Sur przywołuje obraz słynnej plaży w Hawanie na Kubie. Ciągłe przemieszczanie się mieszkańców między Kadyksem a Nowym Światem, spowodowało, że miasto ma wiele podobieństw z różnymi miastami Ameryki Południowej. Najlepszym przykładem jest Katedra, z kopułą wyłożoną złotymi kafelkami, ale także pałace, czy wieże, które zostały zbudowane w czasach ekspansji w Ameryce Łacińskiej.

Przesiąknięci atmosferą zamorskich podróży, jak prawdziwi gaditanos z Kadyksu, wsiądziemy na pokład katamaranu i przedostaniemy się na drugą stronę zatoki do El Puerto de Santa Maria. Portu, który jest częścią „trójkąta sherry” – ostatniego regionu na trasie naszej podróży.

Pozostające pod wpływem Atlantyku, wybrzeże zatoki Kadyksu, pomiędzy ujściem rzeki Gwadalkiwir a Guadalete, to ojczyzna jednego z najbardziej znanych na świecie win hiszpańskich Sherry-Jerez-Xérès i jego odmiany „Manzanilla – Sanlúcar de Barrameda”.

Zlokalizowane tu trzy historyczne miasta o winiarskiej i kolonialnej atmosferze: Jerez de la Frontera, Sanlúcar de Barrameda i El Puerto de Santa Maria, tworzą tzw. trójkąt sherry, jedyne miejsce na świecie, gdzie można wyprodukować prawdziwe hiszpańskie sherry oznaczone miejscem pochodzenia.

Chociaż winogrona do produkcji Sherry i Manzanilli mogą pochodzić tylko ze ściśle określonego wapienno-gliniastego terroir, to jednak w procesie produkcyjnym jest ono ostatecznie sprawą drugorzędną, gdyż Sherry powstaje przede wszystkim  poprzez ręczne mieszanie ze sobą różnych roczników.

Stąd bodegi – piwnice najznamienitszych producentów, nazywane są katedrami wina. Olbrzymie pomieszczenia, o charakterystycznej architekturze, zastawione są rzędami piętrowo ułożonych drewnianych beczek ze słynnym trunkiem z różnych roczników, które miesza się,  aby uzyskać najlepszy efekt końcowy. Już w epoce odkrywania Nowego Świata wino jerez pokochali Anglicy, i to oni w znacznej mierze przyczynili się do rozsławienia go na świecie.

Stolicą tego winiarskiego regionu jest miasto Jerez de la Frontera, największe w prowincji Kadyks. Stąd pochodzi kolejny ważny element dziedzictwa historycznego i kulturowego Hiszpanii. Jerez to kolebka konia andaluzyjskiego czystej krwi, a prestiż hodowli koni na tych ziemiach sięga starożytności. Na przedmieściach Jerez położona jest stadnina klasztoru kartuzów – najważniejsza na świecie hodowla koni czystej rasy hiszpańskiej z linii kartuzów – działająca nieprzerwanie od pięciu wieków.

Konie z Jerez uważane są za jedne z najpiękniejszych na świecie. Te cuda natury, charakteryzuje wrodzona gracja, łagodność i otwartość na naukę. Treningi i pokazy tańczących w rytm muzyki koni w Królewskiej Andaluzyjskiej Szkole Sztuki Jeździeckiej w Jerez są wizytówką Andaluzji.

Jerez pretenduje również do miana ojczyzny flamenco, tutaj odbywa się największy w całej Hiszpanii festiwal flamenco, tutaj mieszczą się słynne szkoły tańca, stąd pochodzą najsłynniejsi tancerze i śpiewacy flamenco.

Konie, wino i flamenco – niewiele jest miast, które tak głęboko jak Jerez, związane są z kluczowymi elementami kultury Andaluzji.

Podróż zakończymy w Sanlúcar de Barrameda. Sanlúcar to najmniejsze z trzech miast, położone na północnym krańcu Trójkąta Sherry, i wybrzeża Kadysku, u ujścia rzeki Gwadalkiwir. To winiarskie miasto jest ojczyzną sherry manzanilla, a na tutejszej plaży każdego lata odbywają się słynne wyścigi koni.

Sanlucar w 2022 roku było kulinarną stolicą Hiszpanii. Relaksująca atmosfera oceanicznego miasteczka, o silnej kolonialnej przeszłości, wyśmienite restauracje i bary serwujące owoce morza, Langostinos de Sanlúcar – podobno najlepsze na świecie krewetki i obowiązkowy kieliszek manzanilli – tak planujemy zakończyć podróż po prowincji Kadyks.