Słoweński klasyk – z Alp nad Adriatyk

Podróż rozpoczniemy w Dolinie Bohinj, w sercu Alp Julijskich i Parku Narodowego Triglav.

Jedna z najpiękniejszych polodowcowych dolin w całych Alpach, oaza spokoju i dziewiczej przyrody, której centrum stanowi największe jezioro w Słowenii, przeniesie nas w świat alpejskich krajobrazów.

Bohinj jest największym i najgłębszym naturalnym jeziorem w Słowenii. Jezioro, jak i większa część całej doliny Bohinj jest objęte ścisłą ochroną w ramach Parku Narodowego Triglav, co daje możliwość spokojnego obcowania z nienaruszoną przyrodą.

Wszystkie drogi nad jezioro spotykają się w jego południowo-wschodnim krańcu, w niewielkiej miejscowości Ribčev Laz, na starym kamiennym moście. Tu swój początek ma wypływająca z jeziora, główna rzeka doliny Bohinj, Sava Bohinjka. Obok mostu na wzgórzu, jeziora strzeże 700-letni kościół św. Jana Chrzciciela z unikalnymi freskami, które warto zobaczyć. Popatrzymy na otoczone górskimi szczytami jezioro, z krystalicznie czystą wodą i udamy się w kierunku słynnego płaskowyżu Pokljuka, rozciągającego się nad północną częścią doliny Bohinj.

Pokljuka to rozległy krasowy płaskowyż z nielicznymi szczytami; pod ziemią kryje wodny labirynt, a na zewnątrz porośnięty jest gęstymi świerkowymi lasami – to największy obszar leśny w Triglavskim Parku Narodowym. Lasy poprzeplatane są górskimi pastwiskami, zwanymi planinami, które wciąż służą do wypasu zwierząt dla gospodarstw w dolinie, a u pasterzy można nabyć świeże mleko i sery.

Położone na wzgórzach planiny, z rozsianymi drewnianymi chałupami, krytymi gontem, i otaczające je alpejskie szczyty to jedne z piękniejszych fotograficznych motywów w Alpach słoweńskich.  

Nasza dzisiejsza trasa wiedzie szutrowymi drogami, wśród pachnących świerkowych lasów po południowym skraju płaskowyżu Pokljuka. Poprowadzi nas przez kilka malowniczych górskich hal Uskovnica, Praprotnica, Konjska dolina, do tej najsłynniejszej planiny Zajamniki, gdzie pasterskie chaty przypominają wieś, a nad nią rozciąga się panorama Alp Julijskich z najwyższym szczytem Słowenii Triglav (2864 m n.p.m.).

W drugiej części dnia udamy się do wsi Jamnik, aby zobaczyć jeden z najpiękniejszych widoków w Słowenii. Wierzchołkiem wzgórza nad wioską, prowadzi malownicza droga do kościoła św. Prymusa i Felicjana. W tle widok na Kotlinę Lublańską, Karawanki i Alpy Kamnisko-Sawińskie. To miejsce trzeba zobaczyć.

Zjeżdżając w dół w kierunku Bledu, przejedziemy przez wciśnięte w dolinę Lipnicy miasteczko Kropa z dostojnymi domami hutników. Kunsztownie wykute balustrady, ogrodzenia czy latarnie są świadectwem bogatej spuścizny – od XV wieku Kropa była ośrodkiem artystycznego kucia żelaza, w szczególności ręcznego kucia gwoździ.

Dzień zakończymy w spokojnym zakątku na rzeką Sava Bohinjka, niedaleko jeziora Bled, w hotelu szczególnie przyjaznym rowerzystom.

Rano wyruszymy do Bled. To właśnie obraz jeziora Bled otoczonego alpejskimi szczytami, z wysepką i kościołem pośrodku, jest magnesem przyciągającym do Słowenii turystów z całego świata. Gwarantujemy Wam, że równie pięknych krajobrazów o magnetycznej sile przyciągania jest w Słowenii znacznie więcej! Koniecznie trzeba będzie zostawić trochę miejsca na śniadaniu, na blejską kremšnitę, czyli bledzką kremówkę. Najsłynniejsze słoweńskie ciastko powstało właśnie w Bled.

Naszym dzisiejszym celem jest Kranjska Gora, słoweńskie centrum sportów przede wszystkim zimowych, głównie za sprawą, położonego w pobliżu kompleksu skoczni narciarskich Planica.

Cała trasa prowadzi u podnóża Alp Julijskich, po ich północnej stronie. Najpierw przez wąską doliną Radovna, wciśniętą między płaskowyżami Pokljuka i Mežakla. Potem doliną górnej Savy, która zanim faktycznie stanie się Savą, w tej części nazywa się Savą Dolinką. Jej źródła wybijają w okolicy Kranskiej Gory, tworząc małe szmaragdowozielone jezioro, objęte rezerwatem Zelenci, który odwiedzimy.

Chętni skręcą kilka kilometrów w głąb doliny Vrata, by zobaczyć imponujący wodospad Peričnik.

Z Mojstrany, aż do Rateče na granicy z Italią, pojedziemy widokową ścieżką Jure Robič, nazwaną na cześć słynnego słoweńskiego ultrakolarza.

Zobaczymy mamucie skocznie w dolinie Planicy i pojedziemy dalej w głąb doliny Tamar, by odpoczywając w schronisku popatrzeć na wieńczący ją grzebień skalistych dwutysięczników, z dominującą  słoweńską górą Jalovec (2645 m n.p.m.) – to właśnie ją słoweński związek alpinistyczny umieścił na swoim znaku.

Dzień zakończymy w otulonej Alpami Julijskimi Kranjskiej Gorze, która latem staje się mekką rowerzystów.

Dziś udajemy się już w kierunku Adriatyku. Aby przedostać się na południową stronę Alp Julijskich musimy pokonać najwyżej położoną przełęcz drogową w Słowenii – Vršič (1611 m n.p.m). Przebiegająca centralnie przez Park Narodowy Triglav przełęcz, zapewnia  alpejskie widoki, i dla rowerzystów jest jednym z dwóch „klasyków” wśród słoweńskich podjazdów; 800 metrów przewyższenia, 24 zakręty, 13 kilometrów, wcale nie będzie wymagające, kiedy dowiemy się, że co roku, dziesiątki uczestników maratonu Red Bull Goni Pony, pokonuje górę, na „kucykach”, czyli naszych kultowych składakach, na kołach nie większych niż 20 cali, z torpedem i zwykłymi pedałami. Limit czasu dwie godziny!

W okolicy przełęczy koniecznie trzeba zobaczyć niezwykłą płaskorzeźbę stworzoną przez naturę – twarz kobiety wyrzeźbioną w potężnej skalnej ścianie.

Zjazd z Vršič, po 26 serpentynach, doprowadzi nas do doliny Trenta, którą pojedziemy do końca dzisiejszej trasy. Tutaj rodzi się najpiękniejsza rzeka Słowenii i jedna z piękniejszych w całej Europie – tętniąca życiem królowa Socza. Wąwozy, wodospady, bystrza – szmaragodowozielony wodny świat, który tworzy Socza będzie nam towarzyszyć przez najbliższe dni.

Čezsoča – mała wakacyjna wioska nad Soczą u podnóża Alp Julijskich, będzie naszą bazą na kolejne dwa dni.

Mangart wart jest każdej kropli potu. Najwyżej położona alpejska droga w Słowenii – Mangartska cesta – 10,9 kilometrów wspinaczki, średnie nachylenie 9% i 980 metrów w pionie.

Mistrzowsko poprowadzona kręta droga z wykutymi w skale pięcioma tunelami, wynagradza każdy zdobyty zakręt zapierającymi dech panoramicznymi widokami. Alpejski widokowy raj nie opuszcza aż do samego końca – Mangartsko Sedlo (2055 m) najwyżej położonego punktu, do którego prowadzi droga. Jeden z najpiękniejszych podjazdów w Europie.

Ci którzy, nie będą gotowi zmierzyć się z Mangartem (lub jeśli warunki pogodowe uniemożliwią wjazd Mangartską cestą) mogą zdobyć niższą przełęcz Predel i zobaczyć fenomenalny górski amfiteatr, jaki tworzy Loška stena – 5-kilometrowa największa ściana górska w Słowenii nad wioskami Strmec na Predelu i Log pod Mangartom i doliną Koritnicy.

Rafting czy spływ kajakiem po szmaragdowo-krystalicznej Soczy to kolejna przygoda, której dziś alternatywnie można będzie spróbować (dodatkowa opłata).

Koniecznie trzeba też odwiedzić miasteczko Bovec, zasiąść w jednej z kafejek, i popatrzeć na wakacyjną atmosferę małego alpejskiego miasteczka, centrum turystyki aktywnej.  A na deser spróbować, Bovški krafi, czyli pierogi z suszonymi gruszkami, rodzynkami, orzechami i cynamonem.

Kierujemy się dalej w stronę Adriatyku. Cała dzisiejsza trasa prowadzi wzdłuż doliny rzeki Soczy. W pierwszej części wciąż w bliskości szczytów Alp Julijskich, w drugiej zaczniemy zostawiać je za sobą, aż dotrzemy do najsłynniejszego winnego regionu Słowenii – Goriška Brda.

Jadąc nad samym brzegiem Soczy, będzie wiele okazji do zachwycania się jej  kolorem, kryształową wodą i scenerią jaką wyrzeźbiła w tym alpejskim kawałku świata. W końcu zaczniemy wspinać się wyżej ścieżką, która doprowadza na słoneczną górską polanę. Tu między łąkami i pastwiskami posadowione są wioski Magozd i Drežnica oraz kościółek, które otoczone górą Krn, tworzą wyjątkowo sielankowy krajobraz.

Zjedziemy do Kobarid słynącego z doskonałej gastronomii. Warto będzie posilić się przed kolejnym etapem. Chętnych czeka bowiem kolejny kultowy podjazd na grzbiet Kolovrat.  Wspinaczka z Kobarid, przez Livek i Livške Ravne, była częścią 19 etapu Giro d’Italia w 2022 roku.

Alternatywnie do wspinaczki na Kolovrat zaproponujemy łagodniejszy, lecz równie spektakularny widokowo wariant trasy, w dolinie szmaragdowej Soczy.

Jadąc szczytami pasma Kolovrat, które wznosi się nad doliną Soczy, wzdłuż granicy z Włochami i oferuje panoramiczne widoki na szmaragdową rzekę, Alpy Julijskie, Nizinę Friuli i Morze Adriatyckie, będziemy podążać wzdłuż wyznaczonego w okolicy szlaku pokoju. Spokój, jakiego można tutaj doznawać, dzięki obcowaniu z piękną, dziewiczą przyrodą, łączy się z refleksją – miejsca te były w czasie I wojny światowej doświadczone niszczycielskimi działaniami frontu Isonzo, o czym przypominają liczne pomniki i muzea, jaki i sama nazwa szlaku Walk of Peace (”spacer pokoju”).

W końcu zobaczymy wzgórza i winnice regionu Goriška Brda i dotrzemy do średniowiecznej wioski Šmartno. Miniaturowa miejscowość, w której mocno czuć już śródziemnomorski charakter ma wiele uroku i doskonałą restaurację. Dzień zakończymy nieopodal wśród winnych wzgórz. 

Poranek spędzimy wśród winnic Goriški Brdy, a pierwszą kawę wypijemy we Włoszech – w Gorizii. Włoska Gorizia i słoweńska Nova Gorica to miasta siostrzane, ale w życiu codziennym tworzą jedność; przebiegająca przez środek granica, to tylko formalność.

Cały dalszy etap dzisiejszej trasy w drodze nad Adriatyk, wyznacza region Kras.

Czyli krasowy płaskowyż rozciągający się na długości kilkudziesięciu kilometrów między zatoką Triestu a rzeką Vipavą.

Region znany jest bardziej z tego co dzieje się pod ziemią, niż na powierzchni. Gigantyczny świat jaskiń, będący wynikiem zjawisk krasowych występujących tutaj w niespotykanych rozmiarach. To właśnie ten region jest ojczyzną nazwy wszystkich zjawisk krasowych na świecie.

Do dziś na tym niewielkim obszarze odkryto i zbadano już ponad 8000 jaskiń, a badania wciąż trwają. Wśród nich niesamowite Jaskinie Szkocjańskie, wpisane na listę UNESCO, które chętni będą mogli zwiedzić kolejnego dnia.

Wizyta na powierzchni Krasu zapewnia również przyjemne wrażenia.

Krajobraz wyróżnia wysuszona ziemia – terra rossa, o charakterystycznym czerwono-brązowym kolorze, dużym nasłonecznieniu i silnym przewietrzeniu wiatrami Bora. Daje ona doskonałe warunki do uprawy winorośli i przenika smak słynnego czerwonego wina Teran, a także wyśmienitej szynki – pršut.

Będziemy więc podróżować po Krasie, między winnicami, a jest ich tutaj aż 170, piwniczkami i wioskami, z charakterystyczną dla regionu zabudową z kamienia. Zobaczymy wizytówkę architektury regionu – tarasowo oplatający wzgórze nad Doliną Vipavy – średniowieczny Štanjel.

Dowiemy się dlaczego właśnie tutaj, nieprzerwanie od ponad 400 lat hodowane są Lipicany – białe konie rozpoznawane przede wszystkim ze spektakli Hiszpańskiej Szkoły Jazdy w Wiedniu. Ponad 350 Lipicanów rezyduje w pięknie zagospodarowanym krajobrazie Krasu. Olbrzymia przestrzeń, łąki i pastwiska, parki, aleje starych drzew, zadbane białe płoty tworzą niepowtarzalny klimat Stadniny Koni Lipica, gdzie zatrzymamy się dzisiaj na noc.

Adriatyk – wybrzeże Słowenii liczy zaledwie 46 km, na finał podróży stawiamy więc sobie za cel przejechanie całej jego długości od granicy z Italią do granicy z Chorwacją.

Chętni rano odwiedzą Jaskinie Szkocjańskie, a rowerową trasę rozpoczną na wybrzeżu, pozostali wyruszą w kierunku Adriatyku na rowerach.

Z Lipicy przejedziemy do oddalonych zaledwie o 2 kilometry Włoch by zobaczyć jeszcze inne oblicze Krasu, jakie tworzy rezerwat Val Rosandra – ulubione miejsce aktywnego wypoczynku dla mieszkańców Triestu. Do Adriatyku, pojedziemy głównie w dół ścieżką rowerową, po dawnej linii kolejowej. Rewelacyjna ścieżka prowadzi przez kilka tuneli i wiaduktów i oferuje panoramiczne widoki na dolinę Val Rosandra i zatokę Triestu.

Wybrzeże Słowenii geograficznie leży w całości w Zatoce Triesteńskiej i przynależy do półwyspu Istria. Tworzy je kilka średniowiecznych miasteczek, w których słowiański duch miesza się z urokiem zabytkowej weneckiej architektury i błękitem morza. Bogactwo regionu wyrosło na soli, a zabytkowe już saliny do dziś można tu oglądać.

Ponad 100 lat temu nadmorskie miasteczka, słoweńskiej, włoskiej i chorwackiej Istrii połączyła – Parenzana, wąskotorowa linia kolejowa z Triestu do Porec. Jej działalność nie była zbyt długa, ale pozostawiła trwały ślad w krajobrazie regionu – mosty, wiadukty, tunele. Dziś jej śladami prowadzi słynna ścieżka rowerowa – Parenzanę  po prostu trzeba przejechać będąc na słoweńskim wybrzeżu.

Parenzana i nadmorskie miasteczka wyznaczą ostatni dzień naszej podróży po słoweńskiej riwierze. Portowy Koper, czyli Capodistria; kameralna Izola, gdzie życie toczy się wokół rybackiego portu; pełne splendoru Portorož; i zabytkowy Piran, absolutna gwiazda wybrzeża.