Świętokrzyskie Moce

Podróż rozpoczniemy w samym sercu Gór Świętokrzyskich na stoku najwyższego wzniesienia – Łysicy (612 m n.p.m.). Z pensjonatu, w którym się zatrzymamy można podziwiać rozległą panoramę regionu. To wyjątkowe miejsce pozwala objąć wzrokiem charakter geograficzny świętokrzyskiej krainy i czekającej nas podróży.

Pierwszy dzień przeznaczymy na zdobycie drugiego po względem wysokości (594 m n.p.m.) szczytu Gór Świętokrzyskich, czyli Łysej Góry oraz zwiedzenie znajdującego się tam sanktuarium Święty Krzyż. Trasa na szczyt początkowo poprowadzi przez wsie u podnóża Świętokrzyskiego Parku Narodowego, południowym stokiem Pasma Łysogórskiego. Przejeżdżając przez najwyżej położoną wieś w województwie świętokrzyskim (400 m n.p.m.) zobaczymy zabytkową drewnianą chałupę z połowy XIX wieku – jeden z ostatnich zabytków tutejszej tradycji i zabudowy ludowej.

Końcowy odcinek na szczyt prowadzi drogą asfaltową o łagodnym nachyleniu przez park narodowy.

Za czasów pogańskich na Łysej Górze znajdował się duży ośrodek kultu, gdzie czczono bóstwa przyrody. Widoczną jego pozostałością jest wał kultowy. W XI wieku aby zaszczepić wśród okolicznej ludności religię chrześcijańską powstał tutaj klasztor Benedyktynów, obecnie prowadzony przez Zakon Misjonarzy Oblatów. Przy klasztorze znajduje się kościół, gdzie od tysiąca lat przechowywane są fragmenty krzyża, na którym umarł Jezus Chrystus, a w krypcie znajduje się zmumifikowane ciało Jeremiego Wiśniowieckiego, znanego z powieści Ogniem i Mieczem. Aby lepiej poznać historię tego ważnego w naszej historii miejsca zwiedzimy Święty Krzyż z przewodnikiem.

Na Łysej Górze obejrzymy także największe w Górach Świętokrzyskich rumowisko skalne zwane gołoborzem.

Wracając do pensjonatu warto zatrzymać się w Hucie Szklanej by zasmakować smacznej regionalnej kuchni.

Dziś udamy się na południe przez Cisowsko-Orłowiński Park Krajobrazowy w kierunku Pogórza Szydłowskiego. Zanim wyruszymy na rowery chętni rankiem udadzą się pieszo na Łysicę (612 m n.p.m.) najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich.

Na początek rowerowej trasy czeka nas sześciokilometrowy zjazd z Kraińskiego Grzbietu aż do Górna. Warto zatrzymać się tutaj na placu Urzędu Gminy w celu obejrzenia pamiątkowej tablicy z cytatami z „Dzienników” S. Żeromskiego, który gościł w tym budynku u wujostwa Trepków. Przecinając Pasmo Brzechowskie i mijając kopalnię odkrywkową dojedziemy do niewielkiej miejscowości Daleszyce z zabytkowym układem urbanistycznym i drewnianymi domami. Następnie mijając ruiny dworku szlacheckiego oraz młyna dojedziemy do zalewu w Borkowie. To dobre miejsce by chwilę odpocząć. Przed nami ponad trzydziestokilometrowy odcinek przez Cisowsko-Orłowiński Park Krajobrazowy, w większości prowadzący świętokrzyskim odcinkiem szlaku Green Velo. Pojedziemy w otoczeniu przyrody, przez lasy, pola i malutkie wsie do „polskiego Carcassonne” – Szydłowa, z doskonale zachowanym średniowiecznym układem urbanistycznym oraz murami miejskimi. Wizytówką miasta jest Brama Krakowska oraz XV-wieczna Synagoga – jedna z najstarszych, murowanych w Polsce.

Jadąc dalej malowniczą doliną rzeki Czarnej dojedziemy do Kurozwęk, gdzie mieści się piękny, mający ponad sześciowiekową historię pałac Popielów. Na łąkach otaczających zespół pałacowo-parkowy pasą się bizony amerykańskie, które będziemy mogli obejrzeć z bliska podczas krótkiego safari. Jest tu stadnina koni arabskich, a każdego lata powstaje labirynt z kukurydzy o tematyce historycznej.

Niedaleko Kurozwęk w miejscowości Sichów Duży, w spokojnym otoczeniu przyrody znajduje się odrestaurowany pałac Radziwiłłów „Dom i biblioteka Sichowska”. Tutaj zatrzymamy się na drugi nocleg. To wspaniałe miejsce by zrelaksować się, a także doświadczyć trochę historii rezydujących w regionie znanych rodów.

Opuścimy Sichów jadąc piękną, stuletnią aleją lipową i udamy się w kierunku miejscowości Rytwiany, z ruinami gotyckiego zamku, gorzelni oraz tartaku. Po drodze miniemy stary młyn wodny z ulokowanym na froncie herbem Radziwiłła, a także tereny stawów rybnych, zasiedlanych chętnie także przez ptactwo wodne. W okolicy znajduje się jeszcze jeden dawny Pałac Radziwiłłów.

Kolejnym miejscem, które odwiedzimy jest położony wśród gęstych lasów pokamedulski zespół klasztorny z XVII wieku. Oaza ciszy i spokoju. Aż do 1825 roku, przez ponad dwieście lat mnisi kamedulscy wiedli tu życie pustelników. Wchodzący w skład zabudowań klasztornych wczesnobarokowy kościół, zachował się niemalże w oryginalnej formie w stosunku do pierwotnego założenia. W kryptach klasztornych znajdują się groby zakonników oraz grobowiec rodziny Radziwiłłów. Dziś w zabudowaniach klasztoru również mieści się ośrodek odosobnienia i medytacji „Pustelnia Złoty Las”. Przemierzając dalej sosnowe lasy warto zatrzymać się w Izbie Pamięci Hugona Kołłątaja, w dawnym majątku rodzinnym, gdzie można zobaczyć pierwsze wydania głównych dzieł Kołłątaja.

Popołudniu dojedziemy do miejscowości Ujazd, gdzie zwiedzimy z przewodnikiem budzące zachwyt i zdumienie ruiny Zamku Krzyżtopór. Do czasu wybudowania Wersalu była to najpotężniejsza budowla pałacowa w Europie. Wzniesiona przez Krzysztofa Ossolińskiego w latach 1631-1644 miała symbolizować potęgę jednego z najbogatszych rodów Rzeczpospolitej. Zamek nawiązywał do kalendarza, miał tyle okien ile dni w roku, tyle komnat ile tygodni, tyle sal ile miesięcy i tyle baszt ile pór roku. W jednej z sal jadalnych w suficie znajdowało się akwarium, a konie w stajni jadły z marmurowych żłobów i przeglądały się w kryształowych lustrach.

Z Ujazdu do Łagowa, gdzie zakończymy podróż po ziemi Świętokrzyskiej przejedziemy urokliwą doliną pomiędzy niewysokimi pasmami wzgórz Iwaniskich i Orłowińskich.